Në një shesh të Palermos (fontana Pretoria, quhet), të premten paradite, ditën e ndeshjes së futbollit Itali – Shqipëri, has në një skenë. “Përplasen” një grup turistësh, tifozë shqiptarë të ardhur nga Tirana, me dy apo tre klasa të një shkolle fillore vendase.
Duke parë flamujt, bluzat apo kapelet e kuqe të tifozëve, fëmijët fillojnë të brohorasin “Forza Italia”. Kanë eskursion atë ditë.
“Forza Shqipëria” ua kthejnë tanët. Fëmijët kundërpërgjigjen akoma më me dëshirë e forcë, por as tifozët tanë nuk duan të jenë më pak të zjarrtë; ua kthejnë kusurin dhe ndoshta edhe diçka më tepër. Brohoritjet ua lënë vendin bisedave dhe të dyja palët miqësohen shpejt.
Vogëlushët pyesin dhe të mëdhenjtë përgjigjen ose anasjelltas. Një trupë televizive shqiptare, e cila ndodhet aty, u kërkon leje mësueseve që të intervistojë nxënësit. Ndezin kamerat dhe gazetari u drejton disa pyetje. Fëmijët përgjigjen me kënaqësi, këndojnë himnin italian dhe në fund brohorasin “Forza Italia… forza Albania”. Ndeshjen e tifozllëkut te fontana Pretoria e fitojnë ata.
Duartrokasim të gjithë sa jemi aty, sepse, edhe pse patjetër nën sugjerimin e mësueseve, ajo “forza Albania” e thënë plot buzëqeshje nga shkollarët e vegjël është një surprizë e bukur dhe tepër e këndshme.
Kur të dy grupet përshëndeten, udhërrëfyesi shqiptar, i prekur nga thirrja për Shqipërinë, nxjerr me shpejtësi nga xhepi një kartmonedhë 50 euroshe dhe ia fut në dorë njërit prej tyre.
– Blini nga një akullore,- iu thotë,- sepse jeni shumë dhe unë nuk kam kohë t’iu qeras vetë…
Fëmijët i marrin paratë dhe e falenderojnë jo pa habi.
Dikush i tregon njërës nga mësueset për dhuratën dhe ajo i urdhëron që eurot t’i kthehen të zotit…
Buzërrudhur, fëmijët i binden…
… Në stadium, ngjitur me mua, kam një “kukumjaçkë” italiane. Është nja 35-40 vjeç, bionde. Nuk pushon së foluri e së bërtituri për ekipin italian dhe kjo gjë më irriton shumë. Ajo nuk ka faj sepse është në qejfin e saj, por tifoja që bën më duket tepër patetike. Ndoshta, sepse uluret më shumë se i shoqi, i cili ndodhet në krahun tjetër. Nja dy herë kërcen përpjetë sikur e ka pickuar nepërka dhe kërkon kartona të verdhë për lojtarët tanë. I shoqi ia mbështet kërkesat. Te penalltia e te goli, ashtu si gjithë tifozët kundërshtarë, nuk përmbahet.
Në pjesën e dytë, kur portieri Buffon del në fushë, afrohet në anën e stadiumit ku jemi ne. Tifozët i thërrasin emrin e dhe Gigi, i cili nuk lodhet kurrë së përshëndeturi fansat e tij, ua bën me dorë duke i falenderuar.
“Kukumjaçka” elektrizohet aq shumë, sa që harron se është e martuar.
– Sei bellisimo! – i uluret.
Shko moj grisu ti, mendoj me vete, duke mos ia përkrahur në heshtje mendimin, edhe pse jam tifoz me Juventusin…
Kalojnë pak minuta dhe ndodh ajo skenë e shëmtuar, të cilën e shohim të gjithë. Disa nga tanët, ndoshta të irrituar nga fakti që publiku italian i fishkëllen apo i shan për hedhjen e flakadanëve në fushë, e plotësojnë idiotësinë e tyre duke hedhur një tjetër flakadan. Veçse, jo në fushë, por drejt tifozëve italianë.
Edhe kësaj here, diku pranë vendit ku bie flakadani, janë një grup shkollarësh të vegjël. Të trembur e tromaksur, nën vëzhgimin e mësueseve dhe nja dy vullnetareve të kryqit të kuq ia krisin vrapit. Një grup shqiptarësh që jemi aty, ndihemi shumë keq. Shohim njëri-tjetrin në sy dhe nuk flasim. Shpresojmë që ato veprime të mbarojnë sa më parë dhe të rifillojë loja.
Nga ana tjetër e stadiumit, aty ku tifozët italianë e shohin skenën përballë, fillojnë të këndojnë himnin e tyre. Këndon i gjithë stadiumi. Këndon edhe “kukumjaçka” ime. Këndon dhe çirret fort. Ka vënë dorën e djathtë në sisën e majtë dhe shqyen gojën nga refreni i himnit. Me mendjen e saj, është e bindur se po lufton armikun në betejën finale. Nuk i vë faj, ashtu do kisha bërë edhe vetë, po të isha në vendin e saj.
Mbaron himni dhe fillon një tjetër refren. “Kush s’ kërcen është shqiptar”, uluret turma. Natyrisht që “kukumjaçka” nuk ka arsye të mos ngjiret. Kërcen edhe ajo, edhe pse në atë sektor, jemi plot shqiptarë të veshur me të kuqe. I takon të shoqit t’i mbyllë gojën e t’i shpjegojë se kjo është e tepërt, por ai nuk e ka mendjen te bashkëshortja. Po kërcen edhe ai.
Më vjen të plas. Sa gabim kam bërë që nuk i kam prerë biletat në sektorin e tifozëve shqiptarë…!!!
Është e drejtë të shash një popull vetëm për fajin e disa personave të papërgjegjshëm? Kështu do bënin edhe ne, me tifozët miq? Ku shkoi gjithë ajo miqësi, kaq shpejt u shkri dashamirësia e italianëve, të cilën e prekëm paradite, kur varavingoseshim rrugëve të qytetit të bukur? Njerëz që na përshëndesnin, na inkurajonin, na shtrëngonin duart kur na shihnin që gati parakalonim të veshur kuqezi, nga koka te këmbët, me flamurin të hedhur mbi krahë. Po! Sepse të gjithë shqiptarët, ndryshe nga tifozët e tjerë, flamurin me shqiponjë e hedhin mbi krahë. Flamuri më i bukur në botë, thotë kënga. Përveçse më i bukur duhet të jetë edhe më i ngrohti, më i zjarrti, më i dashuri. Ndryshe, nuk kemi pse e hedhim krahëve dhe mbështillemi me të, si nëna që mban në gji fëmijën dhe i këndon ninulla. Vetëm se këtu, fëmija i vogël jemi ne, ndërsa flamuri na prek trupin e na bën që të ndihemi më të sigurtë…
“Kush s’kërcen është shqiptar”.
Edhe pse e kisha menduar që gjatë ndeshjes mund të dëgjoja një ofendim të tillë, nuk më vjen mirë, sepse është i gjithë stadiumi që thërret, por nuk kam ç’ të bëj. Përveç se të ndez një cigare. Ose, edhe kam: ta kap për flokësh bionden e ta hedh në fushë, sepse është elegante dhe nuk peshon shumë. Bashkë me burrin e saj. E pastaj? T’i hedh benzinë zjarrit e të rrihemi me të gjithë sa kemi përreth? Do sulen kundërshtarët dhe zallamahia do përhapet në të gjithë stadiumin. Do plasë grushti dhe një dreq e di se si dhe kur do përfundojë. Do rrihen dhe lojtarët midis tyre, Strakosha do grushtojë Gigin e bukur të kukumjaçkës, Basha do i hidhet plonzhon Verratit, ndërsa Xhaka do i fryhet si gjel Bonucci-t. Andi Lila do i thyejë dhëmbët antipatikut de Rossi-t. Sa qejf! Ndoshta edhe De Biasi, tashmë ai është dora jonë, do i fusë nja dy dacka trainerit italian. Beogradi nuk do jetë asgjë para Palermos, ndërsa unë, unë që hapa sherrin, do bëhem hero si ballist Morina. Do më intervistojë vetë Shakua… Ky është Skënderbeu i epokës tonë, do thotë…
Nëse dal i gjallë nga këtu, veçse…
Eh, Skënderbeu! E kishim takuar në mesditë heroin tonë, kishim bërë shumë foto te busti i tij, në Horën e Arbëreshëve. I kishim vënë edhe një flamur kuqezi në qafë, sepse nuk na shijonte busti pa flamur.
Arbëreshet ishin në delir, këllciste ahengu me këngë patriotike në fushën Cavallaro. Nja dy djem të rinj, rrinin te një bar në hyrje të fshatit dhe adresonin të gjithë autobusët me tifozë apo makinat te fusha ku bëhej festa. Vëllezër, sa më shumë vëllezër duam. Gjaku nuk bëhet ujë, edhe pse kanë kaluar shekuj. Çdo familje kishte sjellë ushqime, nënat kishin bërë torta me duart e tyre. Dasma e Skënderbeut, pra!
“ Kush nuk kërcen është mafioz”, mendoj. “Kush s’ kërcen është shqiptar”, uluret gruaja.
E mo mjaft, se e morëm vesh! Po kjo ere! Nuk ka faj kjo, fajin e ka Çikalleshi që nuk e skuqi rrjetën italiane që në minutën e parë. Gjynah!
Fjalën e fundit e shqiptoj pak më fort.
– Kush është gjynah?- më pyet im bir.
– Vjehrra. Vjehrra e kësaj kukumjaçkës që po përdridhet sikur e ka zënë korenti…
– Çfarë është kukumjaçka?
… Për fat, minutat kalojnë. Situata qetësohet dhe rifillon loja. Marrim frymë të lehtësuar. Veç në mos barazofshim, se pastaj do e shihni se kush do kërcejë më shumë, ju apo ne! Vath në vesh!
… Një zezak afrohet poshtë vendeve ku jemi ulur dhe me një bilbil në gojë, bën rolin e dirigjentit. Fton njerëzinë, sa me bilbil e sa me duar që të ndjekin ritmin e tij. “Italia… Italia” brohorasin të gjithë, sepse e thirrura dhe kërcimi ndaj nesh i kanë bërë me flatra. Skena është e bukur, edhe pse do kisha preferuar që zezaku të bënte tifo edhe për ne, njësoj si fëmijët e paradites. Por nuk ështe e thënë: afrikani ka qëlluar “azurro” në tifo…
Mbaron dirigjimin dhe heq kapelen në shenjë respekti e falenderimi. Spektatorët duartrokasin me frenezi. Askush nuk e ka më mendjen te ndeshja: zezaku i ka marrë skenën Buffon-it dhe të tjerëve.
“Bravooooooooo”…
Afrikani e ndjen që “bravo”- ja është e sinqertë dhe nxjerr dhëmbët jashtë gojës. Zgjat kapelen me ngjyrat e flamurit italian drejt platesë dhe i fton që t’i hedhin ndonjë monedhë. Ia hodhi fukarallikut, mendoj, paskej qenë dobiç i madh…
Zezaku i fton t’i hedhin ndonjë grosh…
Iu lutet…
Iu kërkon…
Por, përveç ne shqiptarëve, askush nuk e pikas gjestin e tij. Koristët vendas ndjekin ndeshjen me kureshtje. Edhe disa vajza që duket se kanë shpirt artisti e që na kanë dhënë koncert treçerekun e këngëve të Vasco Rossi-t, nuk e dallojnë. As disa burra apo djem të rinj, të ulur gjithandej. As “kukumjaçka” nuk e qëmton dot, sepse po i tregon të shoqit se “ky lojtari shqiptar i krahut të majtë, qënka shumë interesant”.
Joooo moj! Roshi është vërtet interesant, por ai është në fushë, pak metra më tutje, ndërsa mu përballë teje është zezaku dirigjent… Apo nuk e sheh dot, sepse ke diellin përballë? Apo jo, ere! Dielli ka perënduar moj zemër, ndërsa prozhektorët janë sipër dhe nuk të pengojnë, ndaj lëre Roshin dhe kollitu për dirigjentin. Kërceve e bëre pallë ariu duke uluritur, tani bëj patrioten deri në fund, se ç’ u kuptua pastaj! Veresia s’ka…
Askush nuk tundet, as tifozët, por për fat, as zezaku. Kapelja e tij kalon te hunda e tyre dhe pret t’i japin diçka.
“Oh ta lumsha, mor vëlla”, mendoj me vete “ku ishe më parë… aty rri e mos ik… hakmerru për ne”.
Sikur ma lexon mendimin, nuk ikën për qamet. Është momenti ynë për t’u zgërdhirë. Në çast më shkrep në mendje të çohem në këmbë e t’i jap diçka, por as vetë nuk e di se pse nuk gjej kurajo! Ndoshta sepse nuk dua të idhtoj njerëzit përreth, ata që më kanë tallur deri pak sekonda më parë…
… Zezaku largohet duarbosh, ndërsa Italia shënon golin e dytë. Tifozët vendas festojnë.
Kur mbaron ndeshja, një mik shqiptar që banon në Palermo na pret te sheshi para stadiumit. Ka ardhur të na marrë me makinën e tij.
Festa vazhdon përsëri, baret ambulantë përreth janë mbushur me tifozë vendas e miq. Kalojmë pranë taksive që presin. Hap sytë se mos shoh Salvon, taksistin që në mëngjes na solli nga aeroporti në qytet.
– Ju shqiptarët jeni njerëz të mirë, – më kishte thënë,- nuk keni lënë taksist pa i dhënë bakshish…
Pas dy ditësh, miku nga Palermo më dërgon një foto. Ia ka dhënë një kolegia e tij.
Chiara,- ashtu quhet kolegia-, është ajo vajza në të majtë, ndërsa ai djali në mes është shqiptar, më shpjegon miku. Janë njohur në një restorant, pas ndeshjes.
– Ka rënë në sevda me shqiptarin?- e pyes.
Më tregon se Chiara e ka pyetur se mos kushedi e njeh patriotin. Grupi i shqiptarëve, në të cilin bënte pjesë edhe djaloshi i fotos, kishte bërë që këngët apo vallet shqiptare t’i këndonin apo kërcenin edhe klientët e tjerë të restorantit. Ishin miqësuar e kishin pirë së bashku, plot hare e ngazëllim. Natyrisht, rolin e dollibashit e kishte bërë djaloshi me bluzë jeshile…
– E di,- i them mikut tim,- e imagjinoj. Kështu e kemi ne shqiptarët, sa herë që ndjekim kombëtaren tonë. Hamë e pimë e miqësohemi me të gjithë. I kam parë shumë herë nëpër Evropë këto skena. Ndoshta na ndjell flamuri, mallëngjimi, malli, atmosfera festive, përfshi edhe dozën e alkolit… Duam vetëm të festojmë e të tregojmë harenë dhe gëzimin tonë… Atë djalin në foto nuk e njoh, por Chiarës thuaji se pak a shumë, ashtu jemi të gjithë.
Më thotë se djaloshi shqiptar ishte treguar vërtet kavalier i madh. Kishte paguar llogarinë e të gjithë klientëve të restorantit duke i lënë gojëhapur. Ndaj dhe po e kërkojnë, më shojegon miku im, sepse as adresë dhe as numër telefoni nuk kishin shkëmbyer…
Më bëhet zemra mal për dalldinë e bashkëkombësit tonë.
– Mendo po të kishim fituar ndeshjen, një zot e di se ç’mund të kish bërë ai,- më thotë tjetri.
Mëndja më shkon te stadiumi. Më bëhet sikur jehona e tij më oshëtin përsëri në veshë…
“Kush s’kërcen është shqiptar”…
