Festa e Vitit të Ri është një moment magjik në të cilin i themi lamtumirë vitit të vjetër, për të filluar një vit të ri me shpresën që të jetë më i mirë se viti i kaluar.
Festa e Vitit të Ri që njohim e ka zanafillën qysh nga epoka e Çezarit. Ishte Julius Caesar (Jul Çezari), në vitin 46 p.e.s., ai që krijoi Kalendarin Julian. Me futjen e kalendarit diellor, në fakt, ardhja e vitit të ri u bë që të përkonte me festën e Janusit (Giano, Iano: Zoti i fillimeve materiale e jo materiale, një hyjni antike e rëndësishme në religjionin e romakëve), nga emri i të cilit e ka prejardhjen Janari. Më vonë kalendari Julian u zëvendësua me kalendarin Gregorian dhe u vendos që Viti i Ri të jetë më 1 Janar. (Në fakt ortodoksët vazhdojnë të ndjekin kalendarin Julian dhe Vitin e Ri e festojnë më 14 janar.)
Festimi i Vitit të Ri ka një zanafillë shumë të lashtë, rreth 4000 vjet përpara erës së re. Nuk ka lidhje me Krishtlindjen e nuk është festë fetare. Çdo vend ka zakone të ndryshme të cilat kanë si qëllim që të sjellin fat në vitin e ri që po arrin. Mesnata shënon një moment kalimi që i kujton botës fundin e diçkaje dhe fillimin e një rrugëtimi të ri. Në botën moderne, Viti i Ri, për pjesën dërrmuese të popujve, është ditë feste.
Më 1 Janar romakët i ftonin miqtë për drekë dhe i dhuronin një vazo të bardhë me mjaltë, hurma dhe fiq, të gjitha të shoqëruara nga degëza dafine, si urim për fat dhe lumturi. Të gjitha simbolet dhe zakonet e Vitit të Ri kanë rrënjë historike shumë të lashta të cilat shpesh nuk dihen.
Një nga ritet më të njohura në të gjithë Italinë është të hamë thjerrëza në mesnatë, më 31 dhjetor. Ky zakon duket se favorizon bollëkun dhe pasurinë: bishtajoret, në të vërtetë, konsiderohen si një produkt i ushqyeshëm dhe simbolikisht kundërshtojnë fundin e kohës, në funksion të perspektivave të vlefshme për të ardhmen. Në thelb, pra, është ripohimi i jetës kundër asaj që paraqitet si fund e që ngjall një frikë atavike.
Përveç thjerrëzave, në disa vend është zakon që të hamë rrush të thatë. Zgjedhja e ngrënies së rrushit të thatë në prag të kalimit të vitit të vjetër sjell edhe shumë para gjatë vitit të ri.
Edhe fishekzjarrët e Vitit të Ri janë shfaqja e dëshirës për të larguar forcat e liga dhe shpirtrat e këqij që mendohej se vërsuleshin ndaj njerëzve në një moment kalimi nga viti i vjetër në vitin e ri, nga fundi në fillimin e kohës. Fishekzjarrët sot paraqesin edhe gëzimin për ardhjen e vitit të ri.
Një tjetër traditë ende shumë popullore është puthja nën ashe si një shenjë e ogurit të mirë. Në mesnatë, si dolli e veçantë, puthja nën ashe me personin e dashur do të na sjellë dashuri gjatë gjithë vitit. Ashja është një bimë që sjell fat dhe dhuron bollëk material dhe shpirtëror. Për popujt antikë ka qenë një bimë e shenjtë. Druidët e përdornin atë në ceremonitë e shenjta dhe celebrimet e purifikimit, ndërsa keltët besonin se kjo bimë mbin aty ku ka rënë një rrufe dhe se një pije e veçantë e përbërë nga kjo bimë është një eliksir i fuqishëm kundër sterilitetit.
Zakoni për të flakur vazot e thyera, e objektet që nuk shërbejnë, në mesnatë është një zakon tjetër karakteristik si një ritual i eliminimit të së keqes, fizike dhe morale, që është grumbulluar gjatë vitit të kaluar. Flakja e këtyre sendeve të panevojshme në mesnatë si traditë është e përhapur në rajone të ndryshme të Italisë. Pra duhen eliminuar gjërat e vjetra si simbol i ndryshimit: me ardhjen e vitit të ri është një ogur i mirë për t’i lënë vend gjërave të reja.
Tradita italiane ndjek edhe zakonin e veshjes së të brendshmeve të kuqe në mbrëmjen e Vitit të Ri. Është një mënyrë për të tërhequr dëshirat e mira për vitin e ardhshëm. Gjatë darkës, pra, mbathjet e kuqe janë të domosdoshme si për meshkujt ashtu edhe për femrat. Romakët e lashtë e konsideronin të kuqen si simbol i gjakut dhe luftës për të larguar frikën. Sot përdoret simbolikisht për të plotësuar dëshirat e për të pasur fat gjatë vitit të ri.
Urime të përzemërta të gjithëve e
Përshumot Vitin e Ri!
Referime:
Viti i Ri në vende të ndryshme
Kalendari Julian e Kalendari Gregorian
Diskutime mbi këtë artikull