Botohet në Itali libri (në shqip dhe italisht) “Rrëfim pa altare”
i shkrimtarit Visar Zhiti
Gazeta më e madhe italiane “Corriere della Sera”, e datës 21. 12. 2012, boton shkrimin e poetit te njohur, gazetar dhe President i PEN Clubit italian, Sebastiano Grasso. Po e japim të plotë:POETI GLADIATOR NË BETEJË ME TIRANËN
Sebastiano Grasso
Është nëpër librarira “Rrëfim pa altare” (Diana Edizioni, çmimi 20 euro), antologji e poezive
të Visar Zhitit, konsideruar bashkë me Ismail Kadarenë, një nga majat më të larta të letërsisë
bashkëkohore. Përmbledhja e përgatitur nga Elio Miracco ka parathënien e Sebastiano Grassos.
Po paraprijmë me një pjesë të saj.
Visar Zhiti është, siç thuhet, “bir arti”. Babai, Hekurani, ishte aktor, poet dhe
komediograf, por i persekutuar nga regjimi dhe s’pati kurrë mundësinë në jetë të
publikonte shkrimet e tij (sot është mjaftësisht i njohur në Shqipëri, por do të kishte
merituar më shumë).
Ç’domethënë kjo? Që, që kur ishte në moshë të njomë, Visari ka patur të bëjë me
teatrin dhe letërsinë. Por, për fat të keq, ai ndoqi të njëjtin fat të prindit: arrestohet në 1979
për vargjet e tij antiregjim, gjykohet dhe dënohet me 10 vjet burg e punë të detyruar në
miniera. Disa prej miqve të tij u ka shkuar dhe më keq: janë pushkatuar e varur.
Visari nuk e shpagoi të gjithë dënimin: doli
2 vjet para, më 1987. Por vragat kanë mbetur. Ashtu si kujtimet që ngjallin makth, ankthe
dhe turbullim.
E kam njohur Zhitin në Milano në shatorin e 1991-shit. Kishte mbërritur në
kryeqëndrën e Lombardisë disa muaj më parë me Lanfranco Vaccari-n, gazetar race. Dhe
kështu u vendos në “Corriere della Sera” për të kryer një stazh. Shtat mesatar, hijerëndë,
kaçurels, shprehej me një italishte të nënkuptuar dhe jo gjithmonë e mbaronte fjalinë.
Bënte praktikën në redaksi dhe njëkohësisht përkthente poezi e tregime nga italishtja në
shqip për gazetat e Tiranës.
dhe tregime) me një “Olivetti” shumë të vjetër që kishte të paktën nja 20 vjet, që s’dihej
nga ku qe marrë. Një reagim mbase nga që në qeli i ishte ndaluar të shkruarit. Tani mund
të shfrente, të hidhte nëpër fletë ndjesitë e një njeriu të lirë, teksa shihte përreth t’i
përndriteshin gratë që kishte ëndërruar me vite.
thellë, thithte ajrin e lirisë, që e bëntë t’i vinte mëndja vërdallë. Nuk buzëqeshte shpesh,
por kur e bënte, në fytyrën e tij formoheshin disa rrudha që nuk viheshin re. I uritur ishte
për lexime, por s’kishte para mjaftueshëm për të blerë libra. E dhurata më e pëlqyer për
Shtypte qindra faqe (mbi të gjitha vargje
Herë pas here një frymëmarrje e
rastet? Libra, vetëm libra. Ishte kaq e fortë dëshira, sa herë pas here na thoshte që tani a
pas ca ditësh kishte festën e emrit a datëlindjen. Besoj se në një vit ka arritur të ketë 5 a 6
të tilla. Kur na i shpallte, ishin të gjithë të kapur nga amnezia dhe i shkelnim syrin. Dhe
kështu në festën e tij, përveç urimeve, kishte dhe pako me libra. Hante me ne në mencën
e gazetës dhe shpesh e çonin shëtitje nëpër Milano. Gjëja që e mrekullonte me shumë
ishin supermerkatet. Gjithë ajo begati e mahniste (…).
Në 1997 Zhiti publikon përmbledhjen e tij të parë me poezi në Itali “Kryqi prej mishi”,
dëshmi dramatike e historisë së tij vetiake, që natyrisht përputhet me atë të vëndit të tij (…).
Ja, tani, i dyti,
“Rrëfim pa altare, ku Visari, akoma dhe një herë, ia dorëzon jetën e tij dramatike vargjeve,
që bëhen pasqyre e historise se atdheut te tij (…).
Poet e kalorës i Varrit të Shenjtë. Poet e artist. Poet e ushtar. Poet e punonjës
hekurudhash. Poet e falltar. Poet e mjek. Poet e shtegtar. Poet e punëtor. Poet e engjëll.
Për të mos rënë në një dëshpërim pa rrugëdalje. Visari shpik nga dita në ditë dukuri e role
të ndryshme, sepse, në fund të fundit, do që të mbetet vetëm poet.
Përktheu A. Z.
Poet e gladiator. Poet e muzikant.
