Me në fund një film shqiptar që mund të shikosh pa qënë i detyruar të provosh një farë keqardhje e mëshire. Jo sepse personazhet nuk janë të atille, por sepse nuk lënë vend për mëshire.
Në radhë të parë, Der Albaner të bën të mendosh për filma të tjerë. E habitshme, por është kështu. Të shikosh një film të bërë kaq mirë, të vjen të pyesësh veten se çfarë i mungon kinemasë shqiptare? Pse nuk arrin të bëjë histori të tilla? Me gjithë respektin për Naber, regjisorin gjerman që ka shkruar e drejtuar Der Albaner, si ka mundësi që një regjisor mesatar i huaj, të bëjë një film që është ku e ku me gjithçka që është prodhuar ndonjëherë në Shqipëri. E po flasim gjithmonë për një film me buxhet të ulët-mesatar.Unë një përgjigje e kam, edhe pse s’më pëlqen. Ndoshta duhet të dorëzohemi, thjesht kaq. Të pranojmë që edhe pse ne kemi aktor shumë të mirë, nuk kemi një klasë regjisore të aftë të shpjegoje çfarë ka ndodhur në Shqipëri. Ndoshta në një botë si ajo shqiptarja, ku mediokriteti kulturor është i inkurajuar e i lavdëruar, asgjë e tillë nuk mund të prodhohet.Se në fund të fundit, edhe kështu shkruhet historia e një vendi. Me filma, me libra. Aq saqë ndonjëherë edhe historinë e njohim nga filmat. Kush është Çerçiz Topulli i vërtetë? Çerçiz Topulli apo Timo Flloko? Po, edhe kinemaja shqiptare i ka trajtuar deri diku temat delikate që kanë ndryshuar atdheun. Por, kush e di se pse, çelësi i interpretimit sipas kinemasë shqiptare duhet të jetë gjithmonë intim, familjar. Që llogaritë bëhen kur kthehesh në shtëpi e ulesh me nusen. Që vuajtja është vetëm ajo e librave të fëmijëve. Se në fund të fundit edhe Letra erës, këtu ndalet. Që bota është bardhë e zi ne jemi nga një anë a nga ana tjetër e nuk ndryshojmë dot pozicion. Der Albaner jo. E ndoshta mund t’ju flas vetëm për titullin pa u futur fare në film për të shpjeguar gjithçka. Se ça është “Der albaner” e dinë mirë të gjithë ata emigrant që s’janë më Arbër Arben Agron Gentian po thjesht “Der albaner”. Se as emri s’është i rëndësishëm, as historia personale, thjesht një mënyrë identifikimi të thjeshtë që ka të bëje me vendin nga vjen. Shqiptar. Pse është gjeniale kinemaje? Sepse duke treguar një histori t’i tregon të gjitha. E ndaj edhe filmi quhet Der Albaner.
Der Albaner tregon historinë e një çuni shqiptar nga fshatrat afër Bajram Curri i cili, për një çështje sentimentale që përzihet me çështje nderi mes familjesh e mizerje ekonomike, detyrohet të braktisi Shqipërinë me premtimin e sakte që kthehet sa më shpejt me një shumë të madhe parash që duhet për të riparuar demin që ka bere. Si mijëra të tjera para a mbrapa tij, do marri një rruge klandestine në një dhe të huaj. I vendosur të mos ndalet para askujt e asgjëje: legale a ilegale qoftë. Kaq është filmi, këto 5-6 rreshtat e mësipërm. Ajo që ndryshon e që dallon Der Albaner nga shumë filma të tjerë është thjesht ndershmëria me të cilin trajtohen disa tema të rëndësishme që kinemaja shqiptare s’ka trajtuar kurrë apo i ka dribluar me forcë kur ka mundur. Në fund të fundit Der Albaner e Lamerica, dy filma brutal mbi Shqipërinë janë xhiruar nga regjisor të huaj.
Der Albaner, midis të tjerave, konfirmon një fakt që tashmë mund ta quajmë të sigurt: zotësinë e rritjen profesionale të aktorit kryesor,Kreshnik Xhelilaj. Pa qënë një aktor i jashtëzakonshëm, Xhelilaj për momentin është me siguri një aktor shumë i mirë që jep shpresa për të ardhmen.
Per me shume: http://albacinema.blogspot.com/
