Albania News
S'ka rezultate
Shfaq gjithë rezultatet
Albania News Shqip
S'ka rezultate
Shfaq gjithë rezultatet
Home Ekonomi

Shqipëria dhe basti i borxhit të saj

Reagimi i FMN-së erdhi pas paraqitjes në Parlamentin shqiptar të një drafti për projektbuxhetin e vitit 2012, dhe i referohet mungesës së një përpjekjeje serioze për reduktimin e borxhit publik shqiptar.

Aferdite Shani Nga Aferdite Shani
20 Nëntor 2011
Në Ekonomi
Tirane Shqiperi

Einstein dikur ka thënë: “Marrëzia është të bësh gjithmonë të njëjtën gjë dhe të presësh rezultate të ndryshme”. Në të njëjtin kuptim kreu i FMN-së për Shqipërinë, Gerwin Bell, u shpreh në një intervistë për “Zërin e Amerikës”, me qëllim për t’i dërguar një mesazh Qeverisë Shqiptare e cila duhet të shmangë rrezikun që sjedhin kushtet e të qënit i mbytur nga borxhet.

Reagimi i FMN-së erdhi pas paraqitjes në Parlamentin shqiptar të një drafti për projektbuxhetin e vitit 2012, dhe i referohet mungesës së një përpjekjeje serioze për reduktimin e borxhit publik, që faktikisht sipas këtij projektbuxheti rritet edhe më tej. E njëjta kritikë ka ardhur edhe nga opozita, që akuzon mazhorancës për nënvlerësimin e krizës ekonomike dhe të pasojave që sjedh rritja e borxhit shqiptar.

Ky borxh ka arritur 60% të PBB-së (Prodhim i Brendshëm Bruto), dhe vetëm në gjashtë muaj – nga dhjetori 2010 deri në qershor 2011- u rrit me 5%. Duke konsideruar ngadalësimin e rritjes ekonomike për shkak të spapsjes ndaj krizës botërore në përgjithësi, ka gjasa që edhe ekonomia e vogël shqiptare të ndjejë efektet, ku situata e borxhit mund të bëhet i paqëndrueshëm për një vend me përmasat e Shqipërisë.

Sipas drejtuesve të FMN-së, ligji i buxhetit për vitin 2012 është shumë optimist dhe nuk merr parasysh kërcenimet e mundshme që dalin nga mprehja e krizës financiare ndërkombëtare. Ky, verbërisht bazohet mbi bindjen që do të rritet ekonomia dhe si pasojë do të ulet borxhi publik i Shqipërisë në vitet e ardhshme. Në rast të kundër, d.m.th nese gjëndja ekonomike do përkeqësohet, siç imagjinohet nga FMN-ja, atëherë situata e borxhit publik si dhe ajo e ekonomisë do jëtë e papërmbajtëshme për buxhetin shqiptarë.

Rritja “e mrekullueshme” ekonomike e Shqipërisë ka rënë në 2.5% në vitin 2011 për shkak të krizës ndërkombëtare, dhe si pasojë është rritur përqindja e borxhit publik ndaj PBB-së. Përsa i përket borxhit publik, Shqipëria zë vendin e 24-të në botë, dhe borxhi i saj është më i larti në Ballkanin Perëndimor dhe Evropën Qëndrore: më shumë se 60%, kundrejt një mesatare prej rreth 43% të PBB-së statistikave nacionale.

Nga vjen borxhi? Dhe sa na kushton në të vërtetë?

Shteti – si të jetë një person privat, merr hua paratë që i duhet për shpenzimet nga subjekte të tjera (individë, kompani, banka apo shtete) nën formën e obligacioneve ose e të ashtuquajturave bono-thesari të nënshkruara nga qeveria, që përdorën për të mbuluar çdo shpenzim financiar, për investime të reja (si autostrada Tiranë-Elbasan apo Parlamenti i ri shqiptarë) dhe për të mbuluar deficitin buxhetor. Këto veprime përbëjnë “borxhin publik”, që në thelb është i dobishëm për ecurinë ekonomike dhe për të nxitur rritjen e mëtejshme, por me kusht që të mos shpërdoret ose të bëhet improduktiv.

Shperdorimi i tij mund të dalë jashtë aftësisë së qeverisë për të kontrolluar rritjen e tepruar në vlerë dhe normat e interesit, që nëse nuk rriten të ardhurat e mjaftueshme përkatëse, situata çon në paaftësi paguese ose falimentim të shtetit.

Ministria e Financave tregon rreth 7.15 miliard lekë borxh per 2010, që në fund të vitit 2011 mendohet të arrijnë në rreth 8.1 miliardë lekë, në krahasim me rreth 13.10 miliard lekë prodhim i brëndshëm bruto per 2011. Kjo, do të thotë se qeveria shqiptare shpenzon më shumë se gjysma e asaj që prodhon, dhe sipas INSTAT-it kush do shqiptarë ka rreth 2000 dollar borxh për kokë (INSTAT 2011/01/01, popullsia 3.194.972 banorë).

Të gjesh qartësisht vlerën e borxhit është më e ndërlikuar se të kuptosh ekzistencën e tij! Kjo varet nga përbërja në borxh të brendshëm ose borxh të jashtëm: që për Shqipërinë është e ndarë në rreth 57% në të brendshëm dhe 43% në të jashtëm. Normat e interesit të borxhit, në përgjithësi, mund të shkojnë nga 4% në 10%, në mos më shumë në rastin e borxhit me bankat private dhe fondet e veçanta.

Pjesa më e madhe e borxhit të brendshëm (57%) i jep më shumë stabilitet dhe qëndrueshmëri ekonomisë, pasi nuk ka efekte ndryshimi në vlerën e parave. Por ngërçi qëndron tek struktura e borxhit të brëndshëm, e cila është e bazuar mbi llojin e pagesave afat-shkurtëra – për 58%, për tu paguar çdo vit, dhe vetëm 42% e tij është afatgjatë, që do të paguhet çdo 2-3 vjet ose më shumë. Për të marrë frymë lirisht xhepat e shtetit, duhet të ndërtohen mbi pagesa afatgjata, përndryshe duhet të marrë hua të reja vetëm për të paguar borxhet e vjetra.

Ndërsa borxhi i jashtëm në fund të gushtit 2010 ishte rreth 2.5 miliardë euro; një shumë që përfshinte të gjitha detyrimet që shteti duhet ti kthejë bankave të huaja, institucioneve të zhvillimit dhe vëndeve të tjerë. 800 milionë i këtij borxhi i është marrë hua 25 shtetëve në botë, duke përfshirë Italinë, Gjermaninë dhe Austrinë, por edhe vende të tjera si Japoni, Kina dhe Korea e Jugut apo Kuvajt.

Për borxhin e jashtëm vlerësimi ndaj agjensive të vlerësimit është mëse domethënës. Ai, ka një efekt të drejtëpërdrejtë nëse mendimet që shprehin këto agjensi janë negative. Ato bazohen mbi pasigurinë në aftësitë e një shteti për të paguar borxhin, në shkallën e ulët të pjekurisë institucionale, në përgjegjësisë dhe vlerësime edukutive politike. Prandaj agjensia e normimit Moody ka vlerësuar borxh shqiptarë si të paqëndrueshëm: gjykimi ishte caktuar me vlerën B + që do të thotë, “është i domosdoshëm një monitorim i vazhdueshëm.” Për financat shqiptare kjo do të thotë të kesh edhe një tjetër “thembër të Akilit” të zbuluar.
Rrugë-dalja nga alarmi negativ.

Në rastin e Shqipërisë shifrat nuk janë aq alarmuese se sa në vendet evropiane që vuajnë nga borxhet publike. Por, ngadalësimin i rritjes ekonomike (parashikuar nga FMN-ja rreth 3,5% rritje të GDP-së për 2012), të cilës i shtohet një kontekst rajonale edhe më i trishtuar (rritja në Serbi 2%, Kroaci 0.8%, Maqedoni 3%, Mal të Zi 2% dhe 2.2% Bosnja, për të mos përmendur gjendjen e greke dhe italiane). Vetëm Kosova është rritur me 5.3% gjatë vitit 2011.

Nëse zgjidhen çështjet e tjera si kriza energjitike e vendit, rritja e ngadaltë e kredisë-dhënies ekonomike, ulja e papunësisë informale dhe anët e paqëndrueshmërisë rregullative të tregut të punës, politika e papërgjegjëshme, dhe baza e ngushtë e eksporteve, atëherë borxhi i shqipërisë nuk do kishte vend për shqetësime. Po të shtohet edhe pjesa e lartë e borxhit publik me afat të shkurtër dhe rënia e të ardhurave nga emigrantët, si dhe rreziku i veçantë që vjen nga ekspozimi i tepërt ndaj kërcënimeve të ekonomisë greke dhe italiane, partnerë më të mëdhenjë për tregun shqiptarë, duhet të jemi të alarmuar.

Një zgjidhje duhet të gjindet menjëherë- sipas FMN-së dhe BE-së. Shqipëria ka nevojë të sigurojë qëndrueshmërinë afatgjate fiskale, stabilitetin financiar dhe të përmirësojë mjedisin e investimeve. Gjithashtu, të përjashtohen polemikat midis partive kryesore që vazhdojnë të kërcënojnë pajtimin e nevojshëm për reforma, dhe masat për përparimin e aplikimit në Bashkimin Evropian. Teknikisht, FMN-ja këshillon që ekonomia shqiptare të ndryshojë llojin e borxhit, nga borxh për konsumatorët në borxh për investimet, të përqëndrohet në rritjen e kapacitetit të prodhimit të vendit, duke zëvendësuar importet me eksportet, rritjen e të ardhurave (tatimet mbi të ardhurat aktualisht në 10%, të rriten në 12-15%), e në fund të ulen shpenzimet publike.

Në tregjet e ekonomive ndërkombëtare që gjindet në krize, FMN-ja jo gjithmonë ka patur sukses në këshillat që i ka ofruar këtyre vendeve per rrugëdalje. Në rastin tonë, duke marrë për zemër shpëtimin e financave kombëtare dhe një të kaluar “urtësie” së Shqipërisë ndaj ndërkombëtarëve, pritet që vendimet e parlamentit shqiptarë ti largohen rrugëve gjarpëruese që çuan Italinë dhe Greqinë afër humnerës. Nëse historia ka mbrënda edhe urtësi, siç nënvizon thënia e Albert Einstein, ky është momenti i duhur për ta dëgjuar.

*PBB për 2010 është vlerësim i FMN
*Për 2010, të dhënat e borxhit janë deri në tremujorin e tretë të 2010

Burimi: Banka e Shqipërisë, Ministria e Financave
Komentet dhe Analiza: ODA
http://open.data.al/

Argumenta të trajtuar: Ekonomia ShqiptareShqipëria
Google News
Ndiq Albania News në Google News! Regjistrohu

Artikuj të ngjashëm

Angazhimi i Diasporës Shqiptare në Zhvillimin Social dhe Ekonomik të Shqipërisë
Thirrje për aplikime

Thirrje për aplikime – IOM Albania

Nga Albania News
9 Nëntor 2018
Shqiptarët dhe Shqipëria, Ferdinando Milone
Histori

“Shqiptarët dhe Shqipëria”, një studim i vitit 1942 nga Ferdinando Milone

Nga Franco Tagliarini
9 Tetor 2017
FB IMG 1548195203072
Intervista

50 vite më parë Shqipëria u deklarua si Vendi i parë ateist në botë

Nga Elvana Bilalaj
17 Gusht 2017
Anews Facebook
Opinion

Shqipëria që jam

Nga Darien Levani
29 Korrik 2017
Opinion

Ndodhitë e popujve ballkanikë

Nga Fatjona Sejko
30 Mars 2015

Artikujt më të fundit

Ermal Meta Libro

“Nesër e përgjithnjë”, romani debutues i Ermal Metës, në librari, Itali, më 19 maj

Fatto Quotidiano Fabio Mini

“Il Fatto Quotidiano” dhe gënjeshtrat e tmerrshme për ngjarjet e luftës që përjetuan kosovarët

Albania News

Firenze Galleria Artista Albanese Armando Xhomo 1

A Firenze, un ponte di colori nella galleria dell’artista albanese Armando Xhomo

Salone Internazionale Del Libro Di Torino Edizione 34 Maggio 2022 Cuori Selvaggi

L’Albania alla XXXIV edizione del Salone Internazionale del libro di Torino

Albania Letteraria

Anila Dahriu Il Canto Della Fanciulla

Il vortice dell’amore come cura del sé

Libri Albanesi Maggio

Le nuove proposte editoriali di maggio per gli amanti dell’Albania

Librat më të fundit

I villaggi del dio Rodon

I villaggi del dio Rodon

Luigi Za
2 Shtator 2021
Besa Muci Editore
9788836291793
Soluzione estero

Soluzione estero

Egli Haxhiraj
30 Gusht 2021
Rossini (Rende)
9791259690449
Sostenibilità del settore delle piante medicinali e aromatiche

Sostenibilità del settore delle piante medicinali e aromatiche

Endrit Kullaj
29 Nëntor 2021
Edizioni Sapienza
9786203269420
  • Kush jemi
  • Kontakt
  • Italisht
  • Privacy
  • Cookies
[email protected]

Albania News, zëri i diasporës shqiptare në Itali

S'ka rezultate
Shfaq gjithë rezultatet
  • Kulturë
    • Histori
    • Muzikë
  • Opinion
  • Intervista
  • Aktualitet
    • Emigracion
    • Itali
    • Politikë
    • Ekonomi
  • Projekte
  • Italisht
  • Video
  • Libra

Albania News, zëri i diasporës shqiptare në Itali

Albania News
Ne kujdesemi për privatësinë tuaj
Albania News përdor cookies për të optimizuar faqen e internetit dhe shërbimin e ofruar.
Funksionale Always active
Ruajtja teknike ose aksesi është rreptësisht i nevojshëm për qëllimin legjitim për të mundësuar përdorimin e një shërbimi specifik të kërkuar në mënyrë eksplicite nga pajtimtari ose përdoruesi, ose për qëllimin e vetëm të kryerjes së transmetimit të një komunikimi përmes një rrjeti komunikimi elektronik.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistikore
Ruajtja teknike ose aksesi që përdoret ekskluzivisht për qëllime statistikore. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Reklamimi
Ruajtja teknike ose qasja kërkohet për të krijuar profile të përdoruesve për të dërguar reklama, ose për të gjurmuar përdoruesin në një faqe interneti ose në disa faqe interneti për qëllime të ngjashme marketingu.
Manage options Manage services Manage vendors Read more about these purposes
Preferenca
{title} {title} {title}